Sosyal anksiyete bozukluğu ya da diğer adıyla sosyal fobi, kişinin sosyal ortamlarda aşırı korkmasına neden olan bir anksiyete rahatsızlığıdır. Bu rahatsızlığa sahip olan kişiler insanlarla konuşmaktan, yeni insanlarla tanışmaktan ve sosyal buluşmalara katılmaktan dolayı birtakım zorluklar yaşarlar.

Başkaları tarafından yargılanmaktan ya da incelenmekten korkan bu kişiler korkularının mantıksız ve sebepsiz olduğunun farkında olabilirler fakat bunun üstesinden gelmekte zorlanırlar. Sosyal fobi çoğu zaman ergenlikte başlar ve insan yaşını aldıkça iyileşme eğilimi gösterebilir. Ancak çoğu kişi için hiç tedavi görmeden atlatılacak bir rahatsızlık değildir.

Sosyal fobi, utangaçlıktan ya da sosyalleşmeyi sevmemekten çok daha farklıdır. Utangaç olmak çoğu zaman kısa sürelidir ve kişinin hayatını çok ciddi derecede etkilemez. Sosyalleşmek istememe de insanın kendi tercihidir. Sosyal fobi ise inatçıdır, uzun sürelidir ve kişiyi zorlar. Sosyal fobiye sahip olan kişilerin iş hayatı ve okul hayatı doğrudan etkilenir ve aile dışında yakın ilişkiler kurmada problemleri olur.

Sosyal Fobi Belirtileri

Sosyal fobi belirtileri, insanlarla etkileşime geçildiğinde ya da bir grup insana sunum yapılacağında ortaya çıkar. Bunlardan bazıları fiziksel belirtilerdir:

  • Kızarma
  • Mide bulantısı
  • Aşırı terleme
  • Titreme
  • Konuşmada zorluk
  • Baş dönmesi
  • Hızlı kalp atışı

Psikolojik belirtiler ise şunları içerir:

  • Sosyal ortamlarla ilgili aşırı endişelenme
  • Bir etkinlik için haftalar hatta aylar öncesinden endişelenmeye başlama
  • Sosyal ortamlardan kaçınma veya saklanma
  • Sosyal ortamlarda kendini utandırma endişesi
  • İş ya da okula gitmek istememe

Elbette bazı durumlarda endişe duymak herkes için normal olabilir. Ancak sosyal fobiye sahipseniz, başkaları tarafından yargılanmaktan ya da küçük düşürülmekten sürekli olarak korku duyarsınız. Bu yüzden düzenli olarak sosyalleşmekten, topluluk içinde olmaktan kaçınırsınız. Ayrıca yapmaktan korkulan eylemlerden bazıları şunlardır:

  • Soru sorma
  • İş görüşmeleri
  • Alışveriş
  • Umumi tuvaletleri kullanma
  • Telefonla konuşma
  • Dışarıda yemek yeme

Sosyal fobi belirtileri her durumda meydana gelmeyebilir. Bazen sınırlı ya da geçici bir anksiyeteye sahip olunabilir. Örneğin, bu belirtiler sadece dışarda yemek yiyorken ya da yabancılarla konuşurken meydana gelebilir. Eğer sosyal fobi ileri dereceyse, belirtiler her daim kendini gösterebilir.

Sosyal Fobi Nedenleri

Sosyal fobinin nedenleri kesin olarak bilinememektedir. Ancak, güncel birkaç araştırma sosyal fobinin çevresel faktör ve genlerin bir kombinasyonu doğrultusunda ortaya çıktığını destekliyor. Ayrıca negatif tecrübeler de bu rahatsızlığa neden olabilir. Çocukluğunda ya da ergenliğinde birtakım travmatik olaylar yaşayan kişiler, sosyal fobiye sahip olmaya daha eğilimli olabiliyor. Sosyal fobiye neden olan bazı eylemler şöyledir:

  • Fiziksel istismar
  • Aile içi tartışmalar
  • Zorbalık

Aynı zamanda, serotonin dengesizliği (serotonin, beyinde bulunan ve ruhsal hali düzenleyen kimyasal) gibi fiziksel anormallikler bu duruma neden olabilir. Sosyal fobi aileden de geliyor olabilir. Fakat araştırmacılar hala genetik faktörlere bağlı olup olmadıklarından emin değil. Örneğin bir çocuk, sosyal fobiye sahip olan ebeveyninden dolayı sosyal fobiye sahip olabilir. Aynı şekilde, aşırı koruyucu bir çevrede büyüyen bir çocukta da sosyal fobi görülebilir.

Sosyal Fobi Teşhisi

Sosyal fobiyi teşhis etmek amacıyla yapılabilen tıbbi bir test yoktur. Doktorunuz sosyal fobiye sahip olup olmadığınızı belirtilere göre saptayabilir. Eğer yukarıdaki belirtilere sahipseniz bir uzmana görünmekte gecikmemenizi önerebiliriz.

Randevunuz boyunca doktorunuz size belirli sorular yöneltebilir. Bu belirtilere neden olan durumlar hakkında sizinle konuşmak isteyebilir. Sosyal fobinizi öğrenmek için doktorunuz bu durumları yaşayıp yaşamadığınızı sorgulayabilir:

  • Sürekli utanç ya da küçük düşme korkusu
  • Sosyal etkileşim durumunda panik olma ve endişe duyma
  • Korkuların nedensiz olduğunu saptama
  • Hayatı etkileyen endişe

Sosyal Fobi Tedavisi

Sosyal fobiyi tedavi etmek için birçok tedavi türü bulunmaktadır. Tedavi sonuçları kişiden kişiye farklılık gösterir. Bazıları tek bir tedavi türüyle bunun üstesinden gelebilirken diğerleri birçok çeşitli tedaviye ihtiyaç duyabilir.

Ayrıca kendiniz de sosyal fobinizin nedeni üzerine düşünerek anksiyetenize yardımcı olacak çözümler bulabilirsiniz. Neden korktuğunuzu, belirli sosyal durumlarda nasıl davrandığınızı gözlemleyerek bir deftere yazabilir ya da yakınınızdaki biriyle endişelerinizi paylaşabilirsiniz. Anksiyeteniz başladığında nefes egzersizleri yaparak kendinizi sakinleştirebilirsiniz. Elbette bunlar bir tedavi yöntemi değildir, yalnızca kendinizi rahatlatmak adına yapabileceğiniz tekniklerdir.