Sağlıklı beslenmenin temel şartı; vücudun çalışmak için ihtiyaç duyduğu besinlerin, ihtiyacı karşılayacak miktarda ve sürekli olarak alınmasıdır. Genellikle her öğünde dört besin grubundan da alınması tavsiye edilir. Dolayısıyla et, süt ve süt içeren besinler, yumurta, sebze, meyve, kuru baklagiller ve tahılların dengeli ve düzenli bir biçimde tüketilmesi önem arz eder.

Bunlarla birlikte mevsiminde, taze ve mümkün olduğu kadar doğal besinlerin tüketilmesi, besinlerin sağlıklı bir biçimde pişirilmesi ve saklanması, beslenme sürecinde yaş, cinsiyet, fiziksel aktivite düzeyi gibi kriterlerin dikkate alınması ve buna göre düzenli, sürekli, çeşitli kalitede besinlerin tüketilmesi en temel “dengeli beslenme” ilkelerindendir.

Sağlıklı ve dengeli beslenme deyince çoğumuzun aklına vitaminler gelir. Özellikle vitaminlerin eksik alınması büyümeyi ve vücudun sağlıklı çalışmasını negatif yönde etkiler. Vitaminler olmadan birçok besin öğesi vücutta kullanılamaz ve enerji üretilemez.

Vitaminler Nasıl Gruplandırılır?

Vitaminler ilk keşfedildikleri yıllarda yağda ve suda erime özelliklerine göre alfabetik bir sırayla sınıflandırılmıştır:

  • A, D, E, K vitaminleri yağda eriyen vitamin olarak adlandırılırken,
  • C ve B grubu vitaminler suda eriyen vitamin olarak nitelendirilmiştir.

Yağda eriyen vitaminler vücudumuza diğer yağlar yoluyla taşınır ve karaciğer, böbrek, dalak ve akciğerde depolanır. Suda eriyen C ve B grubu vitaminler ise su içinde çözünür, kan dolaşımı ile taşınır ve diğer grubun aksine vücutta depolanmaz.

A Vitamini: Hayvansal kaynaklarda retinol, bitkisel kaynaklarda da karoten şeklinde bulunan A vitamini gözler, kemikler ve dişler için oldukça önemli bir vitamin türüdür.

D Vitamini: Yağda çözünen D vitamini kemik oluşumu ve kemiklerin sağlıklı kalması anlamında oldukça önemli bir rol oynar. Kalsiyum ve fosforun emilimini kolaylaştırır. Kalsiyumun kemik ve dişlerde yerleşmesine yardımcı olur.

E Vitamini: A vitaminin emilmesine ve depolanmasına yardımcı olan E vitamini, kalp kaslarının işlevini yapmasına da katkı sağlar.

K Vitamini: Kan pıhtılaşması için gerekli olan K vitamini bitkisel ve hayvansal besinlerde yaygındır.

B1 Vitamini (Tiamin): Karbonhidratlardan enerji oluşumuna yardımcı olur, karbonhidrat ve proteinlerin yağa çevrilmesinde görev alır ayrıca kalp sağlığı açısından önemli bir role sahiptir.

B2 Vitamini (Riboflavin): Cilt, ağız ve göz sağlığı açısından önemli rol oynayan B2 vitamini, enerji üretimine katkıda bulunur.

B3 Vitamini (Niasin): Enerji oluşumuna ve besin öğelerinin hücrede kullanılmasına yardımcı olur. Kolesterolü düşürdüğünden kalp damar hastalıklarına karşı koruyucu bir rol oynar.

B6 Vitamini (Pridoksin): Hastalıklara bağışıklık kazandıran antikorların oluşumunda, kan yapımında ve adrenalin gibi bazı hormonların oluşumunda etkin bir rol oynar.

B12 Vitamini (Kobalamin): Sadece hayvansal besinlerde bulunan B12 enerji oluşumunda, kırmızı kan hücrelerinin yapımında rol oynar.

Folik Asit (Folat): Anemiye karşı korumakla birlikte yeni hücrelerin yapımında da etkilidir.

C Vitamini (Askorbik Asit): Kemik, diş ve damar sağlığı açısından oldukça önemli bir rol oynayan C vitamini, vücudun hastalıklara karşı direncini arttırır. Çeşitli vitamin ve minerallerin vücutta kullanılmasına yardımcı olur.

Vitamin İçeren Besinler Tablosu

Vitaminler Tablosu

AB1B2B3B6B12CDEFolik AsitK
Asma yaprağıX
BademX
BalıkX
BamyaX
Bitkisel YağlarX
BöbrekXXXX
BuğdayX
BulgurXXX
CevizXX
ÇilekXXX
DomatesXXX
Ekmek (beyaz)XXXX
Ekmek (esmer)X
Ekmek (tam buğday)X
ElmaX
EtXXXXXX
FındıkXX
FıstıkX
Fıstık YağıX
GreyfurtX
HavuçX
IspanakXXXXX
İnek sütüX
KabakX
Karaciğer (koyun, sığır)XXXXXXXX
KarnabaharXXX
KavunX
Kayısı (taze)X
Kırmızı biberX
Koyu yeşil yapraklı sebzelerX
Koyun etiXXXXXXX
Kuru baklagillerXX
Kuru ekmek mayasıX
Kuru fasülyeXX
Kuru meyvelerX
Kuşburnu (taze)X
LahanaXXX
MandalinaX
MarulXX
MaydanozX
MercimekX
MeyvelerX
MısırX
Morina karaciğer yağıXX
MuzXXX
NohutX
PatatesXX
PeynirXXXXX
PirinçXX
PortakalX
Portakal suyuXX
Sardalya (konserve)X
SebzelerXXX
Semiz otuX
Sığır etiXXXXXXXX
Sivri biberX
Siyah kuş üzümü (taze)X
Soya yağıX
SütXXXXXXX
ŞeftaliXX
Tavuk etiX
Taze meyvelerX
TereyağıXXX
UnX
ÜzümXX
Yağlı balıklarX
Yağlı tohumlarXX
Yeşil biberX
Yeşil çayX
Yeşil yapraklı sebzelerXXX
YoğurtX
YumurtaXXXXXXXX
YürekXX

Kaynak: http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Besin%20%C3%96geleri%201.pdf

Elma Sirkesinin Saça Faydaları” başlıklı blog yazımıza gidebilir ya da Öğren kategorisine geri dönebilirsiniz.