Uzun Mesafe Yolculuk Yapanların Deneyimlediği Jet Lag Nedir?

Seyahat etmek dünyadaki birçok kişinin hayat rutinine çeşitli sebeplerden dolayı dahil olur. Bazıları eğitim için yılın belli zamanlarında, bazıları yakınlarını ziyaret için, bazıları ise turistik ya da iş amaçları için seyahat yapmaktadır. Özellikle mesafelerin uzun olduğu seyahatlerde kişiler çoğunlukla uçak tercih ediyor. Uzun uçuşlar birçok sebepten biyolojimizi etkileyebilmekte, bunların en yaygı olanlarından birisi de jet lag. Türkçe hızlı uçak (jet) gecikmesi anlamına gelen jet lag, kişinin biyolojik saatinin gittiği yerin yerel saati ile uyumsuzluğundan doğan geçici rahatsızlıklar olarak tanımlanabilir.

Vücudumuz belli bir rutin döngü içinde çalışmaktadır. Bu sistem yaşadığımız yere göre belirlenen bir ritme sahip olur. Örneğin bulunduğumuz bölgedeki gündüz uzunluklarına göre uykularımız belirlenir ya da yemek yeme düzenimiz şekillenir. Bunun uzun uçuşlar, mekân ve zaman dilimi değişimi ile bozulması oldukça olasıdır ve bu durum uyku problemleri başta olmak üzere birtakım geçici rahatsızlıkları meydana getirebilir.

Jet Lag Belirtileri

Jet lag belirtileri özellikle uyku sorunları şeklinde kendini gösterebilir. Bu sorunlar uykusuzluk (insomnia), erken uyanma ya da aşırı uyku gibi çeşitli uyku sorunları şeklinde ortaya çıkabilir. Uykunun yanı sıra başka jet lag belirtileri de bulunuyor. Bunlar arasında yorgunluk, konsantre olma zorluğu, sindirim sorunları sayılabilir. Kabız, ishal ve mide sorunları gibi rahatsızlıklar yaşanabilir. Ayrıca ruh hali değişiklikleri de jet lag belirtileri arasında sayılabilir.

Jet lag belirtileri, genellikle seyahatten sonraki bir veya iki gün içinde ortaya çıkar. Özellikle doğu yönünde seyahat ediyorsanız ve daha fazla zaman dilimi geçtiyseniz belirtiler daha şiddetli ve daha uzun sürebilir. Uyku düzeniniz, sindirim ve boşaltım sistemleriniz gibi vücut işlevlerinizin bulunduğunuz bölgeye uyum sağlayabilmesi için vücudunuza birkaç gün tanımalısınız.

Jet lag seyahat ederken geçilen zaman dilimine bağlı olduğu kadar kişilerin yaşı ve seyahat sıklığına da bağlıdır. Jet lag bir biyolojik ritim ayarlama durumu olduğundan dolayı kendini biyolojik olarak adapte etme yetisi yüksek olan genç bünyelerde görülmesi yaşlı bünyelere göre daha düşüktür. Ayrıca daha sık uçak seyahati yapan kişilerde de jet lag yaşanma ihtimali daha çoktur.

Jet Lag Nasıl Engellenir?

Jet lag olmamak için yapabileceğiniz bazı şeyler bulunuyor. Bunlar arasında uyku düzeninizi seyahatinizden önce ayarlamak ilk sırada geliyor. Eğer seyahatiniz doğu yönüneyse seyahatten birkaç gün önce uyku saatinizi birer saat erkene almayı deneyebilirsiniz. Batı yönüne olacak uçuşlarınızda ise uyku saatinizi aynı şekilde ileriye alabilirsiniz.

Bunun yanı sıra jet lag olmamak için güneş ışığına maruz kalacağınız saatlere göre uçuşunuzu planlayarak bedeninizin adaptasyonunu kolaylaştırabilirsiniz. Doğuya seyahatlerinizde günün erken güneş ışıklarından yararlanıp, batıya seyahatlerinizde ise günün geç ışıklarından yararlanabilirsiniz. Çünkü batıda gittiğiniz bir noktaya akşam varmak, daha geç bir saat dilimine uyum sağlamanıza yardımcı olur. Doğuya yaptığınız saatlerde daha erken bir saat dilimine uyum sağlamanız gerektiğinden varış saatinizi gün ışığına denk gelecek bir biçimde ayarlamalısınız.

Jet lag olmamak için başvurabileceğiniz bir diğer yöntem ise su tüketimine özen göstermektedir. Uçuş öncesi, uçuş sırasında ve sonrasında bol bol su için. Dehidrasyon, jet lag semptomlarını daha da kötüleştirebilir. Alkol ve kafeinden de kaçınmanızda fayda olabilir çünkü bu içecekler sizi susuz bırakabilir ve uykunuzu etkileyebilir.

Jet lag, saat dilimi değiştirdiğiniz takdirde kaçınılması çok kolay olan bir durum değildir. Ancak ekstra bir tedavi de gerektirmez. Dinlendiğiniz takdirde ortalama birkaç gün içinde kendi kendine geçecektir. Ancak uyku sorunları devam ederse bir doktor desteği alabilir ve uzmanın önerisi doğrultusunda uyku ilacına başlamanız gerekebilir.